IJsland (Deel 8) – Gletsjer land

De uitgestrekte vlakte, vol grillig gevormde, mét dikke lagen korstmossen overgroeide gestolde lava formaties, doorsneden met diepe scheuren en peilloze kloven , hebben we nu even achter ons gelaten…

Na een ritje van enkele uren doorheen een machtig mooi landschap dat ik soms herken van film locaties uit ‘Lord Of The Rings’ (Ze hebben in IJsland talloze scenes van LOTR gefilmd !)  kwamen we eindelijk aan de voet van dé gletsjer.. Via een hobbelige kiezelweg steil omhoog kwamen we waar we moesten zijn… één van de toegangen tot de Vatnajökull  gletsjer … Dit is niet zomaar een gletsjer hoor ! Deze gletsjer is de grootste joekel van Europa !  Een oude jongensdroom van mij word werkelijkheid ! Eindelijk zou ik de Vatnajökull gletsjer met mijn eigen ogen aanschouwen ! Woooow !

 

 

De Vatnajökull is de grootste gletsjer van IJsland. Hij beslaat een oppervlakte van maar liefst 8.100 km² !! . Dat is ongeveer een twaalfde deel (ongeveer 8,2%) van het totale areaal van IJsland (103.000km²) en de gletsjer zou qua oppervlakte 1/3 deel van België beslaan ! Astemblieft zeg !  (Ter vergelijking: Vlaams Brabant beslaat 2.106km², Oost Vlaanderen 3.007km², Antwerpen  2.867km², Limburg 2.414 km²). ’t Is dus echt een enorme joekel hé !  De Vatnajökull gletsjer is 4x groter dan Vlaams Brabant… ja hallo hé ! Zo’n mega cijfers kan je moeilijk bevatten vind ik… ’t is echt enorm …    De gletsjer ligt in het nationale park Vatnajökull (Vatnajökullsþjóðgarður) in het zuidoosten van IJsland. (Kan jij deze IJslandse naam Vatnajökullsþjóðgarður uitspreken zonder over je tong te struikelen ? , ik zeker niet hoor )   Hoogstwaarschijnlijk is de ijskap in een koude periode ongeveer 2500 jaar geleden ontstaan. De bovenkant van de ijskap vormt een vlakte op ongeveer 800 meter hoogte. Het ijs is voortdurend in beweging en verplaatst zich met een snelheid van ongeveer 800 meter per jaar. In Europa is qua oppervlakte alleen de Austfonna bij Spitsbergen een iets grotere gletsjer dan de Vatnajökull. Qua volume echter passen alle gletsjers van Europa gezamenlijk in de Vatnajökull. De ijskap is op sommige plaatsen zelfs 900 meter dik !.  De inhoud en omvang van de gletsjer zijn derhalve gigantisch. De Vatnajökull is zelfs de grootste gletsjer ter wereld die buiten de poolcirkels ligt.

Hier zie je één van de vele zij-armen van de Vatnajökull  (Bij de 4 laatste foto’s onderaan dit blogje geef ik enkele vergelijking punten om de enorme grootte van dit onwerkelijk landschap beter te illustreren)

 

Gletsjers ontstaan in gebieden met eeuwige sneeuw. Dat wil zeggen dat er in de winter meer sneeuw valt dan er in de zomer kan smelten.  Bij verschillende sneeuwbuien stapelen de lagen sneeuw zich op. De onderste lagen worden door de druk van de bovenliggende lagen steeds compacter, waardoor uiteindelijk een flink pak ijs ontstaat. Door de enorme druk op de ondergrond, ontstaat een dun laagje water onder dit pak ijs – hetzelfde effect zie je ook onder de ijzers van schaatsen – waarop de ijsmassa kan bewegen. Afhankelijk van hoe steil een helling is, zal het ijs zich verplaatsen. Zo’n bewegende massa ijs heet een gletsjer. Wanneer de gletsjer zich verplaatst, zal die de ondergrond van het dal eronder millimeter voor millimeter wegslijpen en meevoeren. De meegevoerde klei, slib, puin en rotsen wordt morene genoemd en is vooral aan het einde van de gletsjers, waar de concentratie sediment door het smelten van het ijs het hoogst is, zichtbaar. Daar is het ijs doorgaans grijs of zwart van kleur.Dat verklaart meteen waarom je hier zwart en bruin ijs ziet.   Het blauwe ijs is geen photoshop fantasietje hoor, het is de werkelijke kleur van eeuwenoud samengeperst ijs…  Je voelt je echt nietig in deze imposante omgeving… De langgerekte wolken formaties zijn heerlijk mooi… we zijn hier diep in het arctisch gebied !  De ijskoude lucht die je hier inademt is puur en zuiver !  Dat voelt zalig hoor !

 

 

Het oppervlak van de gletsjer zit vol met gletsjerspleten (crevassen). Deze ontstaan wanneer de gletsjer uit elkaar wordt getrokken of juist in elkaar wordt geperst. Er zijn zowel spleten in de breedte als in de lengte van de glij richting van de ijsmassa. De gletsjerspleten zijn vaak tientallen meters diep en zijn soms vanaf het oppervlak nauwelijks waarneembaar. Hierdoor is het betreden van een gletsjer een levensgevaarlijke aangelegenheid… Voor veel personen die in een crevasse zijn gevallen, is de gletsjer hun ijzig graf geworden…

Soms hoor je hier een log en diep gesteun , zware heel lage tonen van diep krakende geluiden… onwerkelijke geluiden ! Dit geluid wordt veroorzaakt door het immer bewegende ijs ! Dat moet je echt meemaken hoor !! Ik kreeg er echt kiekebisj van, zo indrukwekkend is dat onaards geluid van het immer kruiend gletsjer ijs   Ook hier genoten we van de talloze tinten van groen, geel, blauw, rood en ontelbare okers…

 

Op de rots-rand van deze gletsjer zijn (nog !) geen wandelpaden uitgehakt…  Als toerist moet je hier op eigen risico een weg zoeken. De meeste bezoekers volgen dan ook het uitgesleten pad van de ontelbare voorgangers die hier ooit zijn geweest. De IJsmassa baant zich een weg naar beneden, het ijs is ongeveer 50 meter lager dan waar de 3 mensen staan. Er zijn hier géén veiligheids koorden, geen rand afbakeningen… alles doe je hier op eigen risico… Als je hier naar beneden tuimelt, is het gegarandeerd gedaan met je… ’t einde van je levens rit… dat verzeker ik je .  Het is een vreemd gevoel om hier hoger te klimmen… ’t kriebelt in het buikje hoor ’t gevaar loert achter iedere losliggende steen…

 

 

Onderaan de gletsjertongen smelt het water en ontstaan talloze rivieren die het smeltwater naar de zee afvoeren. Grofweg tussen de plaatsen Vík en Höfn, aan de zuidoostkust van IJsland, ligt de vrijwel onmogelijk permanent bewoonbare kuststrook vol met rivierbeddingen van dit soort gletsjerrivieren, die naast het smeltwater van de tongen van de Vatnajökull ook het water van de Mýrdalsjökull (nabij Vík) afvoeren. De kuststrook op deze plek is verder gevuld met uitgestrekte lavavelden en kale spoelzandvlaktes die zijn ontstaan vanuit de modderlawines die ontstonden vanuit de gletsjers.  Onderaan deze foto zie je hele ijsbergen die door vulkanische warmte losgescheurd zijn van de gletsjer en verder afdrijven naar Höfn en/of Vic  (Maar die ijsbergen fotografie daar is voor toekomstige blogjes hoor)

Hier heb ik 2 vergelijkingspunten opgezet om de onwaarschijnlijke grootte van dit enorme landschap beter te illustreren…

Punt 1: Zie jij in deze foto de mensen lopen op deze berg die de gletsjer voor een stukje insluit ??  Kijk eens goed ? zie je ze lopen ? Het is een groepje van ongeveer 30 mensen… 

 

In de rode cirkel zie je een groepje van ongeveer 30 mensen … Wat zijn ze nietig hé !  Dat geeft je tevens een mooie vergelijking van de enorme grootte van deze drijvende ijsbergen én de ongelooflijke diepte van deze smeltwateren…  Doordat de dichtheid van ijs 10% kleiner is dan die van water (±920 kg/m³ t.o.v. ±1025 kg/m³),blijft een ijsberg drijven maar steekt deze slechts voor een klein gedeelte boven het water uit.  Deze verhouding is niet exact te bepalen omdat het percentage zuurstof in het ijs per ijsberg kan verschillen.   Wel is zeker dat een ijsberg slechts tussen een vijfde en een zevende boven water ligt. Van een ijsberg zijn alleen de (smalle) uitstekende delen boven het water zichtbaar en niet de brede basis die onder water ligt. Vandaar de uitspraak:  Het topje van de ijsberg.  Het geeft je ook een idee hoe peilloos diep deze ijskoude smeltwateren zijn…  Ik herhaal het nogmaals: IJsland is een land vol superlatieven !

 

 

 

Punt 2: zie je hier 2 (redelijk grote) groepen van mensen lopen ?  Hier heb ik ingezoomd tot 35mm om je ogen een eerlijker kans te geven dan in de eerste zoekopdracht   Zie je de mensen ? Neen ? Kijk dan maar eens heel goed

 

Had je de mensen groep(en) gevonden ? Zoals bij vorige foto zie je mensen in 2 rode cirkels… ’t landschap is enorm groot hé ? En de IJsbergen zijn onwerkelijk… Je moet deze grootse blauw/zwart giganten zien voorbij drijven… Woow hoor ! Als kleine mens voel je hier alleen maar ontzag en diep respect voor alles wat moeder natuur altijd al heeft gedaan.

Het immens koud water is hier spiegelglad, rimpelloos… We hadden enorm veel geluk in die paar uurtjes dat het hier “windstil” was   “Onze LievenHeer is mét de deugnieten” zei mijn moeder zaliger altijd    Hier mochten de deugnieten zalige foto’s maken van perfecte reflecties in het spiegelgladde water oppervlak ! Een buitenkansje hoor ! Want een paar uurtjes later blies de IJsland wind al tot 90km/uur… Naar Belgische maatstaven is dat flink stormweer… Naar IJslandse maatstaven was het een leuk briesje   Zo zie je maar… alles is relatief hé !

 

Met dank aan: http://www.ijsland-informatie.nl/   

Veel technische informatie over deze gletsjer (én IJsland in het algemeen) heb ik met plezier gelezen op de interessante IJsland site : http://www.ijsland-informatie.nl/  Ik ben dan ook zo vrij geweest om bepaalde extra achtergrond informatie voor mijn blogje uit deze heel uitgebreide IJsland informatie website te copiëren/interpreteren.  Dank je wel ijsland-informatie.nl 

 

zo… ’t is weer zover hé… je bent aan het eind van het blogje geraakt. Bravo dat je het zo lang hebt volgehouden 🙂  ‘k hoop echt dat je ervan hebt genoten (daar doen we het voor hé). Indien, als, wie weet ? … als je ooit eens naar IJsland wil gaan, dan zou het leuk zijn dat mijn blogje je over die valreep duwt om toch te gaan

Als je je afvraagt waar we zitten op deze IJsland reis… We zitten nu op de vooravond van dag 3. Nog 10 dagen te gaan … Wees gerust… er komen nog ongelooflijke dingen af hoor… Niet dat ik mijn fotografie wil ophemelen, want echt iedere fotografie leek met een simpele wegwerp camera kan heel zeker ongelooflijke foto’s maken van dat wonderbare IJsland.

Bedankt voor je bezoekje en tot wederziens

Salukes,

Dirk